Ιάμβλιχος

Όνομα ιστορικών προσώπων. 1. Μυθιστοριογράφος (2ος αι. μ.Χ.). Γεννήθηκε στη Συρία και έγραψε τα Βαβυλωνιακά, σε 29 βιβλία, τα οποία περιγράφουν τις ερωτικές περιπέτειες του Ροδάνη και της Σινωνίδας, την οποία ερωτεύτηκε ο βασιλιάς της Βαβυλωνίας, Γάρμος. Αυτό το μυθιστόρημα υπήρξε δημοφιλές λαϊκό ανάγνωσμα. 2. Φιλόσοφος (Χαλκίδα, Συρία 250; – 326). Πιθανολογείται ότι ήταν μαθητής του Πορφυρίου. Υπήρξε ένας από τους σημαντικούς οπαδούς της νεοπλατωνικής διδασκαλίας. Εκτός από την πολύχρονη εκπαίδευσή του στην Απάμεια, μυήθηκε στη νεοπλατωνική σχολή της Συρίας, στην οποία κυριαρχούσε η μορφή του Πρόκλου. Έχουν σωθεί πέντε πραγματείες, οι οποίες αποτελούσαν μέρος του μεγαλύτερου έργου του, Συλλογή των πυθαγορείων δογμάτων. Από πολλά άλλα γραπτά του είναι γνωστοί οι τίτλοι ή υπάρχουν ελλιπείς μνείες. Οι διάδοχοί του έτρεφαν μεγάλο θαυμασμό για τον Ι. και του απέδιδαν θαύματα (τα λεγόμενα πλατωνικά μυστήρια, που εισήγαγε ο ίδιος), τα οποία περιέγραφαν λεπτομερώς· σε αυτά οφείλεται η προσωνυμία του θείος. Με ευρύτατη αλλά όχι βαθιά μόρφωση, αποστερημένη ιστορικής ή φιλολογικής κριτικής, ο Ι. είναι εκπρόσωπος ενός συγκρητισμού, τυπικού του πιο ύστερου πλατωνισμού. Τα κύρια στοιχεία του πνεύματός του είναι η κλασική φιλοσοφία, ο πυθαγορισμός, οι ανατολικές θρησκείες, οι χρησμοί, η μυστηριακή και μαγική τελετουργία, ο μυστικισμός κλπ. Η πιο χαρακτηριστική όψη της φιλοσοφίας του Ι. είναι η παρεμβολή στο σχήμα της απορροής του Πλωτίνου (την ταύτιση ενός πράγματος και της έννοιάς του) και του νεοπλατωνισμού μιας σειράς ενδιάμεσων όντων μεταξύ του ενός και του κόσμου (κόσμος νοητός, κόσμος πνευματικός, θεοί, άγγελοι, δαίμονες, ήρωες), που φαίνεται να υπαγορεύονται μάλλον από τη φαντασία παρά από τη λογική και αποβλέπουν περισσότερο στη δημιουργία μιας βάσης για μυστικιστικές, μαγικές και θεουργικές λατρείες, παρά στην επιστημονική ερμηνεία της πραγματικότητας.